PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN 12 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG TIỂU HỌC VÕ VĂN TẦN Độc lập - Tự do - Hạnh phúc.
CHUYÊN ĐỀ THÁNG 9
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC PHÂN MÔN HỌC ÂM,VẦN ( LỚP 1 )
A/- ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Vị trí, tầm quan trọng của phân môn Học âm,vần:
Học vần là môn có vị trí đặc biệt quan trọng trong chương trình tiểu học nói chung và trong môn Tiếng Việt nói riêng, vì nó là phần quan học mở đầu lớp đầu tiên của cấp Tiểu học. Có học phần này, học sinh mới chiếm lĩnh được một công cụ giao tiếp quan trọng: Chữ viết ghi âm Tiếng Việt. Đây chính là phương tiện để các em có điều kiện học tốt các môn khác và học lên các lớp trên.
2. Thực trạng của việc dạy – học phân môn Học Âm,Vần:
Xác định tầm quan trọng của vấn đề, trong những năm qua, Phòng Giáo dục Tiểu học đã có nhiều cố gắng trong công tác chỉ đạo, từng bước nâng dần chất lượng dạy và học phần môn này. Cuối mỗi năm học, đa số học sinh lớp 1 nói chung, đều đạt được mục tiêu, đặc biệt là 4 kỹ năng (nghe, nói, đọc, viết) quan trọng mà môn học đề ra. Sau giai đoạn học vần, về cơ bản các em đều đã đọc đúng các âm, vần, tiếng của Tiếng Việt (trừ các vần khó, ít sử dụng) đọc trơn được các câu ngắn, các đoạn văn vần ngắn có độ dài khoảng 20 tiếng, có nội dung đơn giản phù hợp với lứa tuổi; các em cũng viết khá đúng quy trình, đúng mẫu các chữ cái ghi âm, vần, tiếng, từ ngữ vừa học, viết đúng dấu thanh, chữ viết cỡ vừa, rõ ràng, đúng nét, rõ khoảng cách và thẳng hàng.
Kết quả nêu trên có thể nói là tiền đề khá vững chắc để các cấp quản lý và đội ngũ giáo viên từng địa phương trên địa bàn phát huy. Tuy nhiên, so với mặt bằng chung về chất lượng môn học, hàng năm vẫn còn nhiều đơn vị có tỷ lệ học sinh yếu khá cao, nhiều học sinh đến cuối năm vẫn còn tình trạng: đọc chưa thông, viết chưa thạo, việc nhận diện, ghép vần, tiếng, kỹ năng đánh vần, đọc trơn, … còn nhiều hạn chế.
Làm thế nào để khắc phục vấn đề này? Theo đề nghị của một số đơn vị trường học, được sự quan tâm, chỉ đạo của Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Phòng Giáo dục Tiểu học tổ chức chuyên đề:“Nâng cao chất lượng giảng dạy Học Âm ,Vần lớp 1” với mong muốn thúc đẩy chất lượng chuyên môn của cấp học trong năm học 2016 – 2017 và những năm tiếp theo.
B/- NHỮNG THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN TRONG VIỆC DẠY VÀ HỌC PHÂN MÔN HỌC ÂM,VẦN:
1. Thuân lợi:
Đối với giáo viên:
- Được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp quản lý, đặc biệt là Phòng GD&ĐT quận 12, Sở GD&ĐT Tp Hồ Chí Minh cụ thể:
+ Phối hợp tổ mạng lưới chuyên môn, thường xuyên tổ chức các hội nghị chuyên đề, các tiết thao giảng, dự giờ, thăm lớp hỗ trợ việc nâng cao chất lượng dạy – học.
+ Kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn chuyên môn có liên quan, giúp cơ sở chủ động trong quá trình chỉ đạo.
+ Thường xuyên tổ chức các phong trào dạy và học (Hội thi giáo viên dạy giỏi, viết chữ đẹp, đồ dùng dạy học, ứng dụng CNTT trong dạy học, …) trong năm giúp đội ngũ giáo viên có dịp chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau trong giảng dạy.
+ Đảm bảo công tác thông tin hai chiều trong chỉ đạo chuyên môn, …
- Đa số giáo viên dạy lớp 1 nhiệt tình trong công tác, có tinh thần tự học, tự rèn nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, có nhiều năm giảng dạy lớp 1.
- Ban giám hiệu trường đặc biệt quan tâm đến chất lượng khối 1, hỗ trợ cho khối nhiều lĩnh vực đáp ứng nhu cầu giảng dạy.
- Cơ sở vật chất từng phòng lớp, bàn ghế, phương tiện phục vụ dạy học trang bị cho khối 1 từng bước được cải thiện.
- Phụ huynh học sinh đa số đề rất quan tâm đến viêc học tập của con em mình.
Đối với học sinh:
- Tất cả trẻ em đúng 6 tuổi đều được vào học lớp 1, được xã hội, gia đình quan tâm, thậm chí có nhiều gia đình “cùng học” với trẻ.
- Ở những vùng có điều kiện, đa số trẻ đều qua lớp mẫu giáo, được chuẩn bị các kỹ năng thích ứng với hoạt động học tập giúp các em có tâm thế sẵn sàng học tập khi vào học lớp 1.
2. Khó khăn:
Đối với giáo viên:
-Một số giáo viên còn trẻ,chưa có nhiều kinh nghiệm giảng dạy
- Trong mỗi tiết dạy, giáo viên chưa biết cách phát huy khả năng tự phát hiện của học sinh, chưa phát huy hết tính ưu việt của hoạt động nhóm, đặc biệt là vai trò của nhóm trưởng.
Đối với học sinh:
- Học sinh mới chuyển từ mầm non lên tiểu học nên việc ổn định nề nếp lớp gặp nhiều khó khăn.
- Học sinh nói chưa trọn câu,chưa đủ ý.Học sinh còn nhỏ chưa mạnh dạn trong giao tiếp.
-Một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con em mình
C/- MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC MÔN HỌC ÂM,VẦN:
Đổi mới phương pháp dạy học được coi là yếu tố vô cùng quan trọng mà đội ngũ giáo viên dạy lớp 1 phải hết sức quan tâm khi dạy phân môn, cụ thể khi dạy phần này, giáo viên cần chú ý:
1. Vận dụng linh hoạt nhiều phương pháp, nhiều hình thức tổ chức dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học tập của học sinh là một trong những đặc điểm lớn nhất của phương pháp dạy học nói chung. Đổi mới phương pháp dạy phân môn này là ở chỗ biết kết hợp sử dụng tích cực hóa các hoạt động của học sinh.
2. Những phương pháp đặc biệt chú ý khi giảng dạy học vần là: Phương pháp dùng lời nói, hỏi – đáp, quan sát, miêu tả, sử dụng đồ dùng trực quan, bộ chữ rời, bảng cái, luyện tập theo mẫu, thực hành giao tiếp, trò chơi,tổ chức lớp học tự quản theo mô hình VNEN.
3. Khi vận dụng từng phương pháp, phải chú ý nhiều hơn đến cách thức hoạt động của học sinh để tiếp nhận các tri thức Tiếng Việt, cũng như việc hình thành và phát triển các kỹ năng (đọc, viết, nghe, nói).
4. Việc tổ chức hoạt động có thể dưới nhiều hình thức linh hoạt: cá nhân, từng đôi một, nhóm nhỏ, nhóm lớn, cả lớp, đặc biệt chú ý đến hình thức tổ chức dạy học theo nhóm.
5. Vận dụng phương pháp dạy học lớp ghép vào việc sửa lỗi phát âm của học sinh ngay trong tiết học.
6. Xác định các cơ sở quan trọng khi lựa chọn phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức dạy học một bài học vần:
- Đối tượng học sinh để có các biện pháp cá thể hóa trong dạy học.
- Mục tiêu bài dạy theo yêu cầu chuẩn kiến thức, kỹ năng, nhằm đảm bảo yêu cầu cần đạt đối với mọi đối tượng học sinh.
- Khả năng của mình giáo viên, để cân nhắc các phương pháp, biện pháp, các hình thức tổ chức dạy học mà mình sẽ chọn nhằm vận dụng, kết hợp có hiệu quả.
- Điều kiện về cơ sở vật chất (phòng học, bàn ghế, các phương tiện hỗ trợ, …) để lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp.
7. Gợi ý một số biện pháp tổ chức từng hoạt động trọng tâm của một bài dạy Học âm,vần,tiết 1 như sau:
*Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ.
- Giáo viên kiểm tra đọc âm,vần,từ,câu thông qua các trò chơi như:Trò chơi đi chợ,Trò chơi chọn món ăn,Đi tìm kho báu,Chọn ô số.
- Giáo viên kiểm tra viết âm,vần,tiếng từ đã học ở bài trước(học sinh viết vào bảng con).
* Hoạt động 2: Bài mới.
- Giáo viên đưa tranh,khai thác tranh,rút từ khóa,rút âm,vần mới.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh cách phát âm đúng âm,vần
- Học sinh dùng bộ chữ cài âm,vần,tiếng mới.
-Giáo viên chỉnh sữa cho học sinh còn gặp khó khăn trong phát âm, tuyên dương những học sinh có tiến bộ.
* Hoạt động 3: Viết âm,vần mới.
- Giáo viên cho học sinh quan sát chữ mẫu,giáo viên viết chữ mẫu,hướng dẫn học sinh viết đúng độ cao,độ rộng của chữ vào bảng con.Giáo viên sử dụng đúng thuật ngữ lia bút,dừng bút,rê bút để học sinh nắm.Sau đó nhận xét học sinh viết.
* Hoạt động 4: Đọc từ ứng dụng.
- Gắn các thanh chữ mẫu (có thể cho học sinh sử dụng SGK), yêu cầu học sinh đọc thầm, sau đó phát huy những học sinh khá giỏi đọc to những từ này.
- Tổ chức cho học sinh thi đua phát hiện, phân tích nhanh những tiếng chứa vần mới (Học sinh dùng bút chì gạch chân các tiếng này trong SGK).
- HDHS luyện đọc trơn (đọc đồng thanh, đọc cá nhân theo nhóm để tất cả học sinh đều được đọc và đọc được) các từ ứng dụng, chú ý chỉnh sửa phát âm cho học sinh.
- Kết hợp giải nghĩa một số từ khó thông qua tranh, ảnh, mô hình, vật thật.
* Hoạt động 5: Củng cố.
- Giáo viên chia lớp thành hai đội rồi tổ chức trò chơi tiếp sức giữa hai đội.Mỗi đội gồm 4-5 học sinh.
-Thông qua trò chơi,giúp học sinh củng cố lại âm,vần vừa học
D/- KIẾN NGHỊ – ĐỀ XUẤT:
- Nhận thức sâu sắc việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay được hiện thực theo hướng lấy hoạt động của học sinh làm trung tâm.Vì vậy, muốn để tất cả học sinh đều được học và học được, trong giờ dạy giáo viên chỉ giữ vai trò là người điều hành, tổ chức và hướng dẫn các hoạt động để học sinh đều tích cực, chủ động, sáng tạo, tự lực khám phá chiếm lĩnh tri thức.
- Có thái độ gần gũi, yêu thương, tôn trọng ý kiến học sinh, nhẹ nhàng trong việc uốn nắng, sửa sai cho các em từ cách đọc, cách viết, cách cầm bút, tư thế ngồi, …
- Luôn luôn tự học, tự rèn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, thường xuyên dự giờ, thăm lớp, học hỏi kinh nghiệm đồng nghiệp.
- Tận dụng tối đa thiết bị dạy học sẵn có ở trường, tự sưu tầm các vật thật xung quanh, làm thêm đồ dùng dạy học.
- Tạo mối quan hệ thường xuyên giữa phụ huynh học sinh và nhà trường để nắm chặc được chuyển biến tâm lý và tình hình học tập của học sinh.
Giáo viên lớp 1.
-----------------------------------------------------------